Title: Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Cezası
Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Dec 22
Rating: 5.0

Türk Ceza Kanunu Bakımından Göçmen Kaçakçılığı Suçu

Göçmen kaçakçılığı suçu TCK’ da uluslar arası suçlar kısmında, soykırım ve insanlığa karşı suçlar bölümünde 79. Maddede düzenlenmiştir. Bu suçla en başta ulusal kamu düzeni ve uluslar arası toplum düzeni korunmaktadır. Ayrıca göçmenlerin vücut bütünlükleri ve malvarlığı değerleri de korunmaktadır.  Göçmen kaçakçılığı suçunda rıza söz konusu olsa da kişilerin insan onuru ile bağdaşmayacak şekilde hürriyetlerinin sınırlanmasının hukuken geçerli kabul edilemeyeceği belirtilmektedir.

Göçmen kaçakçılığı suçu, işlenmesi için özel faillik niteliği aranmadığından herkes tarafından işlenebilen genel suçlardandır.  Dolayısıyla suçun kanuni tanımında gösterilen fiilleri gerçekleştiren herkes fail olabilir. Göçmen kaçakçılığı suçunun konusu da göçmenlerdir. Suçun mağdurunun göçmenler mi uluslar arası toplum düzeni mi olduğu noktasında doktrinde görüş birliği bulunmamaktadır. Yargıtay göçmenlerin suçun mağduru değil konusu olduğu görüşündedir. Göçmen kaçakçılığı suçu maddi menfaatler elde etmek maksadıyla, legal olmayan yollardan bir yabancıyı ülkeye sokmak, ülkede kalmasını sağlamak veya Türk vatandaşı veya yabancıyı yurt dışına çıkartmak fiilleriyle gerçekleştirilebilir. Bu bakımdan göçmen kaçakçılığı suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Çoğunlukla icrai şekilde işlenebilen bu suç, gümrük görevlisinin geçişlere göz yumması gibi ihmali bir davranışla da işlenebilir. Ancak suçta ihmale ilişkin özel düzenleme olmadığından gümrük görevlisinin göz yumma davranışını icrai hareketle işlenen suça ihmali hareketle iştirak olduğu da kabul edilmektedir.  Fiil unsuru kapsamındaki hareketlere örnek verirsek; sınırdaki nehirlerden yüzerek veya botla ülkeden çıkılması, sahte belgelerle giriş çıkış yapılması, kamyon gibi ulaşım araçlarında saklanılarak giriş çıkış yapılması vb.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Türleri

Yabancıyı ülkeye sokmak seçimlik hareketi;  Pasaport ile ilgili mevzuata aykırı yapılan girişler bu hareketi oluşturur. Buna göre hukuka uygun bir giriş için; giriş, giriş kapılarından olmalı, pasaport veya pasaport yerine geçen belge ibraz edilmeli, ülkeye girmek isteyen kişi Türkiye’ye girişi yasaklanmış kişilerden olmamalıdır. Ayrıca giriş vizesi alınmış olmalıdır. Bu şartlara uyulmadan gerçekleştirilen girişler legal olmayan yollarla girişlerdir. Giriş sahte belgelerle sağlandıysa ayrıca belgede sahtecilik suçu oluşur. Bir Türkün yasaya aykırı olarak yurda sokulmasında bu hüküm uygulanmaz.  Türkler için Pasaport Kanununda farklı düzenlemeler mevcuttur.  Kast edilen göçmenle birlikte ülkeye girmek değildir, göçmenlere yasadışı yolların gösterilip araçların temin edilmesi de suçun oluşması için yeterlidir.  Göçmen kaçakçılığı suçu ülke sınırlarının geçilmesiyle tamamlanır. Bu yüzden ülke sınırlarının kapsamı iyi değerlendirilmelidir. Türk kara ve hava suları ile Türk karasuları, açık denizdeki Türk deniz ve hava araçları, Türk deniz ve hava savaş araçları veya Türk kıta sahanlığında işlenen suçlar da Türkiye’de işlenmiş kabul edilir. Bu harekette suç göçmenin sınırdan geçirilmesi ile tamamlanır.

Yabancının ülkede kalmasına olanak sağlamak seçimlik hareketi; Ülkede kalmak, ikamet etmek, çalışmak gezmek eğitim görmek şeklinde olabilir. Türkiye’de kalmanın ön koşulu ikamet izni alınmasıdır.  Bu hareket de Türk vatandaşlarına karşı işlenemez çünkü Türk vatandaşlarının ikamet izni almasına gerek yoktur.  Yabancı yasal yollarla da giriş yapsa yasaya aykırı olarak ülkede kalması sağlanıyorsa bu hareket gerçekleşmiş olur. Sahte ikamet izni sağlanması bu hareketin gerçekleşme biçimlerinden biridir. Bu noktada uygulamada ikamet izni için yapılan evlilikler göze çarpar. Fail maddi amaçlarla hareket ediyorsa ve koşulları varsa suç oluşur. Suç imkan sağlayıcı hareketin tamamlanması ile oluşur. Ancak yabancıların ülkede kalma durumu bittiği anda biter.

Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkân sağlamak seçimlik hareketi;  bu hareket ilk ikisinden farklı olarak Türk vatandaşlarına karşı da işlenebilir.  Ülkeden çıkış Pasaport Kanunuyla düzenlenmiştir. Çıkış, çıkış kapılarından olmalı, pasaport bulundurulmalıdır. Bu şartlara uymadan kişilerin yurt dışına çıkmasını sağlamak suçu oluşturur. Bu seçimlik hareket kamyonun veya botun veya pasaportun temin edilmesi şeklinde gerçekleştirilebilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Unsurları

Kasten işlenebilen suçlardan olup, taksirli hali kanunda öngörülmemiştir. Genel kastın yanında göçmen kaçakçılığı suçunun doğrudan veya dolaylı olarak maddi menfaat temin etmek amacıyla işlenmesi gerekir. Ancak kararlaştırılan menfaatin elde edilip edilmemesi suçun oluşumu bakımından önemli değildir. Bu kapsamda göçmenlere yardım etmek, gezdirmek gibi amaçlarla fiiller gerçekleştiriliyorsa suç oluşmaz. Mutlaka maddi menfaat gerekir. Manevi menfaatlerle kişinin yakınlara yardım eden fail bakımından da manevi unsurun oluşmadığı kabul edilir.

Göçmen kaçakçılığı suçunda hukuka uygunluk nedenlerinden ilgilinin rızası üzerinde durulmalıdır. Kişi üzerinde tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin rıza gösteriyorsa suçun hukuka aykırılığı ortadan kalkar. Göçmen kaçakçılığında mağdurun rızası fiili hukuka uygun hale getirmez. Çünkü mağdurun rızasının olması suçun bir unsurudur. Rıza yoksa da şartları varsa insan ticareti suçu gündeme gelebilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Nitelikli Halleri

  • Suçun mağdurların hayatı bakımından bir tehlike oluşturması,
  • Suçun onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi halinde verilecek ceza yarısından üçte ikisine kadar arttırılır.
  • Suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek cezalar yarı oranında arttırılır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?

Suçun takibi şikâyete bağlı değildir ve resen yapılır. Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Yabancı Türkiye’ye sokuluyorsa girişin yapıldığı yer, çıkartılıyorsa çıkışın yapıldığı yer mahkemesi yetkili olacaktır. Göçmenlerin nereden girip çıktığı tespit edilemiyorsa ilk usuli işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir. Görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemeleridir. Suça ilişkin dava zaman aşımı süresi ise 15 yıldır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Suçun temel hali olan niteliksiz şeklinin yaptırımı üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezadır. Hangi yaptırımın uygulanacağı noktasında hâkime takdir yetkisi tanınmamıştır. Hapis cezasının yanında para cezası öngörülmüştür. Ancak miktarın belirlenmesi hâkimin takdir yetkisindedir. Suçun örgütlü olarak işlenmesi halindeyse verilecek ceza yarı oranında arttırılır. Örgüt faaliyetinde suç işlenmesi halinde ayrıca TCK 220 kapsamında ceza verileceği de unutulmamalıdır. Göçmen kaçakçılığı suçunun mağdurların hayatı bakımından tehlike oluşturması veya onur kırıcı muameleye maruz bırakılarak işlenmesi halindeyse ceza yarısında üçte ikisine kadar arttırılır.

Suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde tüzelkişilere özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. Bu tedbirler iznin iptali veya müsadere olabilir. Genel olarak da müsadere güvenlik tedbirine başvurulabilir. Suçun kullanılmasında kullanılan taşıtlar iyi niyetli üçüncü kişilere ait olmamak kaydıyla müsadereye hükmolunur. Müsadere kurumuna başvurulması için kamu güvenliği, sağlığı ve genel ahlak açısından eşyanın tehlikeli olması gerekir. eşya müsaderesinden başka kazanç müsaderesine de hükmedilebilir.

Av. Tuğsan YILMAZ
M. ARABACI

Ceza davaları hakkındaki diğer yazılarımıza buradan ulaşabilirsiniz.