Title: İŞ HUKUKUNDA İBRANAME (İBRA SÖZLEŞMESİ)
Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Jul 6
Rating: 5.0

6098 Sayılı Borçlar Kanunu’ nun 420. maddesi işçi-işveren arasında akdedilen ibra sözleşmesini(ibraname) ve ceza koşulunu düzenlemektedir. Bu maddeye göre hizmet sözleşmelerinde sadece işçi aleyhine konulan cezai hükümler geçersizdir.

Borçlar Kanunu’ nun 420. maddesine göre ibranamenin geçerli olabilmesi için gerekli şartlar;

  • İşverenin ödemekle yükümlü olduğu işçi alacaklarına ilişkin düzenlenecek olan ibranamenin yazılı olması,
  • İş sözleşmesinin sona ermesi tarihinden başlayarak en az 1 aylık sürenin sonunda ibra sözleşmesi yapılması diğer bir deyişle ibraname tarihinin iş sözleşmesinin sona ermesi tarihinden en az 1 ay sonraki tarih olması,
  • İbra konusu alacağın türünün ve miktarının ibranamede açıkça ve detaylıca belirtilmesi,
  • İbranamede yer alan tutarın eksiksiz olarak bankaya yatırılması şarttır.

Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur.

 

İBRANAME İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

Tehdit edildim, ibraname bana zorla imzalatıldı. Geçerli midir?

İrade fesadı hallerinde düzenlenen ibranamede, sözleşme yapılırken taraflardan birinin makul gerekçelerle esaslı bir hataya düşmesi veya karşı tarafın ya da 3. şahsın hilesi veya korkutması ile ibraname sözleşmesi yapılması durumunda işçinin ibra iradesinin geçerli olduğu kabul görmemektedir.

 İşe girdikten 1 ay sonra bana ibraname imzalatıldı. Geçerli midir?

Her ne sebeple olursa olsun iş akdi sona ermeden ibraname düzenlenemez, düzenlenen ibranameler ise geçersizdir. Yargıtay’ ın kabul ettiği görüşe göre işçinin işe girerken bilerek yahut bilmeyerek peşinen ibraname imzalaması durumunda ya da iş ilişkisinin devamı süresi içerisinde imzalanan ibranamenin hukuki değeri yoktur. İşçinin iradesinin ibra sözleşmesi yapma yönünde olduğuna varılabilmesi için işveren baskısından kurtulması gereklidir.

Patronum 2 ve 3 ay sonraki maaşlarım için ibraname istedi. Geçerli midir?

İbraname ancak geçmişte doğmuş alacaklar için söz konusu olabilirken gelecekte doğabilecek işçi alacakları bakımından hüküm ifade edemez. Diğer bir ifadeyle gelecekte doğması muhtemel alacaklar Yargıtay’ a göre ibraname konusu yapılamaz.

İbranamede ‘hiçbir alacağım kalmamıştır’  yazdım ama kıdem tazminatımı alamadım. Geçerli midir?

İbraname ile ibra edilen fazla çalışma ücretleri, yıllık ücretli izin, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi işçi alacaklarının nitelikleri ve miktarları ayrı ayrı, açık ve anlaşılır bir biçimde tereddüde mahal vermeyecek şekilde ibraname içeriğinde madde madde belirtilmelidir. Aksi halde yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına göre makbuz olarak kabul edilmektedir. Ayrıca ibraname içeriğinde çalışma süreleri belirtilmeli ve işçiye verilen para ile ölçülebilir sosyal haklar da düzenlenmelidir.

 İbranamede tarih kısmı boş bırakıldı. Geçerli midir?

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kökleşmiş içtihatlarında ibranamede tarih bulunmaması durumunda ibranamenin geçersiz sayılması kanaatindedir.

İŞÇİ VE İŞVERENİN İBRANAME DÜZENLERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR

İbraname yazılı olarak düzenlenmelidir. Bilgisayarda ve başka bir teknolojik araç vasıtasıyla yahut el yazısıyla yazılabilir. İşçi ve işveren arasında düzenleme tarihi ile ilgili olarak hukuki bir ihtilafın doğması ihtimaline karşı işçinin el yazısı ile düzenlenmesinde fayda vardır.

İbraname düzenlenirken; ibraname içeriği ile imzalar arasında fazla boşluk bırakmamaya, farklı renkte kalemler kullanmamaya, bilgisayar ile yazılmış ibranamelerde işçinin imza ile birlikte el yazısının bulunmasına, matbuu olarak düzenlenip boşluk kısımlarının el yazısı ile doldurulmak suretiyle ibraname düzenlememeye, işçi ve işverenin ad-soyad ve adresleri ile birlikte ıslak imzalarının da bulundurulmasına dikkat edilmeli ve özen gösterilmelidir.

Av. Tuğsan YILMAZ