Basın Kanununda Tekzip Nasıl Yapılır?

İnternet, gazete, dergi ve televizyonlarda gerek görsel, gerek yazılı gerekse işitsel yollarla bireylerin kişilik hakkına yönelik saldırılarda bulunmak mümkündür. Kişilik hakları, kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların başında gelen, devredilemeyen ve kişiliği oluşturan tüm değerleri içerisinde barındıran bir haktır. Özellikle gerçeği yansıtmayan ve mesnetsizce ortaya atılan iddialar kişilerin toplum nezdinde onurunu ve itibarını zedelemekte, kişilik haklarına yönelik ağır bir saldırı niteliği taşımaktadır.

Kişinin şahsi hakları ve maddi/manevi bütünlüğü Anayasa ve AİHS tarafından güvence altına alınmıştır. Bunun haricinde 5187 sayılı Basın Kanunu da düzeltme ve cevap başlığı altında asılsız, kişilerin maddi ve manevi varlığına yönelik küçük düşürücü, onur kırıcı, kişilik haklarını zedeleyici durumlara karşın yaptırımlar öngörmektedir. Asılsız içeriğin yer aldığı her iletişim kanalında(televizyon, gazete gibi) farklı tekzip usulleri uygulanmaktadır.

Tekzip Nedir?

Kelime olarak yalanlama manasını taşıyan tekzip; yazılı, görsel veya işitsel tüm yayınlar üzerinde uygulanabilir. Örnek vermek gerekirse; internet sitesi içeriği, köşe yazıları, radyo ve televizyon yayınları, gazete ve dergi haberlerinde içerik olarak kişilik hakkına saldırı niteliği taşıyan iletiler tekzip edilebilmektedir.  Bu şekilde kişilerin şahsî varlıklarına yönelik mesnetsiz saldırıları milyonlarca kullanıcıya ulaştırabilen bu medyatik güç sınırlandırılmış, bu doğrultuda cezai müeyyideler öngörülmüştür. Söz konusu yayının tekzip edilebilmesi için kişilik haklarına zarar vermesi şart değildir. Asılsız ve doğruluk payı bulunmayan içeriklerin de kayıtsız şartsız tekzip edilebileceği unutulmamalıdır.

5187 Sayılı Basın Kanununa Göre Tekzip

Gazete, dergi gibi baskı yoluyla dağıtımı yapılan yayınlar hakkında, kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde bu durumdan zarar gören kişi, yayım tarihinden itibaren iki ay içerisinde düzeltme ve cevap(tekzip) yazısını iletmelidir. Bu süre bir hak düşürücü süredir. Bu tekzip yazısı aynı şekilde üçüncü şahısların haklarına halel getirmeksizin, suç unsuru barındırmaksızın kaleme alınmalıdır. Akabinde kendisine tekzip yazısı tebliğ edilen sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde; diğer süreli yayınlarda ise yazının tebliğinden itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır.

Metni tekzip edebilecek olanlar; şeref ve haysiyeti ihlal olunan veya kişilerle ilgili gerçeğe uygun olmayan içerikten zarar gören kişi veya kişilerdir. Bir başkasının şahsında kaleme alınmış da olsa, bu metinden üçüncü kişiler de zarar görmüş ise onlar da metni tekzip edebileceklerdir.

Tekzip Metninin İçeriği Nasıl Olmalıdır?

Tekzip metni bir düzeltme ve cevap metnidir. Hakkında asılsız iddialar öne sürülen veya kişilik haklarına saldırıda bulunulan şahıs intikam hissine bürünüp tekzip metninde bir başka şahsın kişilik haklarına zarar vermemeli, metni herhangi bir suç unsuru barındırmaksızın kaleme almalıdır. Tekzip metninde söz konusu süreli yayının basım tarihi, kim tarafından kaleme alındığı, hangi sayfada ve hangi başlık altında bulunduğu belirtilmelidir. Tekzip, söz konusu yayın her nerede yayınlanmış ise orada yapılacaktır. Ancak süreli yayının birden fazla mecrada basılması halinde, düzeltme ve cevap yazısı, içeriği barındıran bütün baskılarda yayımlanacaktır. Tekzip metni, ilgili yazıdan uzun olamayacaktır. Tekzibe neden olan eserin yirmi satırdan az yazı, resim veya karikatür olması hallerinde düzeltme ve cevap otuz satırı geçemeyecektir.

Düzeltme ve cevabın birinci fıkrada belirlenen süreler içinde yayımlanmaması halinde tekzip talebinde bulunan kişi, bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkiminden 5187 sayılı Basın Kanunu hükümlerine uygun olarak tekzibin yapılmasına karar verilmesini isteyebilir. Sulh ceza hâkimi bu istemi üç gün içerisinde, duruşma yapmaksızın, karara bağlar. Sulh ceza hâkiminin kararına karşı acele itiraz yoluna gidilebilir. Yetkili makam üç gün içinde itirazı inceleyerek karar verir. Yetkili makamın kararı kesindir.

Nihayetinde tekzip metni bir nevi şahıslara yönelik iade-i itibar niteliği taşımaktadır. Tekzip metninin yayımlanmasının haricinde, kişilik haklarına direkt olarak zarar veren bir saldırı var olduğundan, mağdur şahsın söz konusu delillerle manevi tazminat davası açma hakkı saklıdır.

Av. Tuğsan YILMAZ