Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Aug 24
Rating:
Tasarrufun iptali davası, borçlunun üçüncü kişilerle yaptığı tasarruf işlemlerinin(örneğin gayrımenkulün devri) alacaklıları tarafından geçersizliğini sağlamak üzere açılır.
Yargıtay tasarrufun iptali için şu tanımı kullanmaktadır; Malın, borçlunun mal varlığına iade edilmeden, icra takibi ile alacağın tahsiline imkân veren şahsi bir davadır. Bu dava sonunda alınacak karar ile tasarrufa konu mal cebri icra yoluyla satılabilir ve mal bedelinden artanın 3. şahsa kalmasına imkân verilmiş olur.
Davanın amacı tasarrufun geçersizliğine hükmettirmektir. Alacaklı, taşınmaz kaydının tashihine gerek olmadan haciz ve satışı isteyebilir. Söz konusu davayı; elinde muvakkat yahut kati aciz vesikası bulunan her alacaklı, iflas idaresi veya İİK 245 ve İİK 255/3 deki yazılı hallerde alacaklıların kendileri açabilir. Bu davada, borçlu, borçlu ile hukuki muamelede bulunan veya borçlu tarafından kendilerine ödeme yapılan kimseler ile bunların mirasçıları davalı konumundadır. Tasarrufun iptali davası üçüncü kişilerin haklarını ihlal edemez. Ancak kötü niyetli üçüncü kişilere karşı açılabilir. Davaya konu malı kötü niyetle malvarlığına katan kişiler davalı olabilir, iyi niyetle iktisap edenlerse davalı gösterilmez, bir önceki kişiye nakdi tazminat açılır. Davalı 3. Kişi malı elinden çıkarmışsa bu takdirde malın değeriyle sorumlu olur.(15HD 11.4.1991 t, 547-221). Sadece son alıcıya tasarrufun iptali davası açılmaz.
Tasarruf zincirine giren tüm devreden ve devralanlar davalı olarak gösterilmelidir. Nitekim Yargıtay 15. HD 24.10.1995 T., 5372-5800 sayılı kararında bu durumu açıklamıştır. Buna göre; el değiştirme halinde yeni malikler davaya katılabilir. Mahkemece davacıya, el değiştiren araçların yeni maliklerini davaya katıp katmayacağı, katmayacaksa davalı hakkı yönünden davasını bedele dönüştürüp dönüştürmeyeceği sorulmalı, yeni malikleri davaya katacak ise, bu kişilere davetiye tebliğ olunarak taraf teşkili sağlanmalıdır.
Tasarrufun iptali davasının açılabilmesin için takip tarihinde kesinleşmiş bir alacak bulunmalıdır. Borçlu aleyhine kesinleşmiş ve gerçek bir alacağa dayanan icra takibine geçilmiş ve icra takibi kesinleşmiş olmalıdır. Kesinleşmemiş ilamsız takip aşamasındaki ihtiyati haciz zaptıyla tasarrufun iptali davası açıldıysa bu durum bekletici mesele yapılarak ilamın kesinleşmesi beklenmelidir. İptali istenen tasarruf borcun doğumundan sonra doğmuş, dava da tasarrufun yapıldığı tarihten sonraki 5 yıl içinde açılmış olmalıdır. Ayrıca borçlu hakkında alınmış geçici veya kesin aciz vesikası bulunmalıdır.
İİK 278,279 ve 280 de iptale konu tasarruflar sayılmıştır. Ancak bu sayma sınırlı ilkesine göre yapılmamış olup yol gösterici niteliktedir. Buna göre;
İvazsız (Karşılıksız) Tasarrufların İptali Davası
Mutat hediyeler müstesna olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamalar ve ivazsız tasarruflar batıldır. Ancak, bu müddet haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemez. Aşağıdaki tasarruflar bağışlama gibidir;
- Karı ve koca ile usul füru, neseben veya sıhren üçüncü derece dâhil hısımlar,
- Evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar,
- Akdin yapıldığı sırada kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler,
- Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartıyla irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri.
Acizden Dolayı Butlan Nedeniyle Tasarrufun İptali Davası
Aşağıdaki tasarruflar borcunu ödemeyen bir borçlu tarafından hacizden veya mal bulunmaması sebebiyle hacizden yahut iflasın açılmasından önceki bir sene içinde yapılmışsa batıldır;
- Borçlunun teminat göstermeği evvelce taahhüt etmiş olduğu haller müstesna olmak üzere borçlu tarafından mevcut bir borcu temin için yapılan rehinler;
- Para veya mutat ödeme vasıtalarından gayrı bir suretle yapılan ödemeler;
- Vadesi gelmemiş borç için yapılan ödemeler.
- Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verilen şerhler.
Bu tasarruflardan istifade eden kimse borçlunun hal ve vaziyetini bilmediğini ispat ederse tasarrufun iptali davası dinlenmez.
Alacaklılardan Mal Kaçırma Nedeniyle Tasarrufun İptali Davası
Malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Şu kadar ki, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflâs yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır. Üçüncü şahıs, borçlunun karı veya kocası, usul veya füruu ile üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve sıhri hısımları, evlat edineni veya evlatlığı ise borçlunun bu durumunu bildiği farz olunur. Ticari işletmenin veya işyerindeki mevcut ticari emtianın tamamını veya mühim bir kısmını devir veya satın alan yahut bir kısmını iktisapla beraber işyerini sonradan işgal eden şahsın, borçlunun alacaklılarını ızrar kastını bildiği ve borçlunun da bu hallerde ızrar kastiyle hareket ettiği kabul olunur. Bu karine, ancak iptal davasını açan alacaklıya devir, satış veya terk tarihinden en az üç ay evvel keyfiyetin yazılı olarak bildirildiğini veya ticari işletmenin bulunduğu yerde görülebilir levhaları asmakla beraber Ticaret Sicili Gazetesiyle; bu mümkün olmadığı takdirde bütün alacaklıların ıttılaını temin edecek şekilde münasip vasıtalarla ilan olunduğunu ispatla çürütülebilir.
Tasarrufun İptali Davasında Önemli Bilgiler
İcra İflas Kanunu uyarınca tasarrufun iptali davaları kanunda belirtilen yazılı tasarruflar nedeniyle açılabilir. Konu işlemler kural olarak maddi hukuk bakımından geçerli ve alacaklıları zarara sokan işlemlerdir. Örneğin borçlunun tapuda geçerli şekilde yaptığı satış işlemi, bağışlama sözleşmesi, alacağın temliki gibi işlemler tasarrufun iptali davasına konu olabilir. Maddi hukuk bakımından hükümsüz olan işlemler içinde iptal davası açmaya gerek yoktur. Çünkü tasarruf konusu mal ya da hak esasen borçlunun malvarlığından çıkmamıştır. Hükümsüz olan tasarrufa dayanarak üçüncü kişi istihkak davası açarsa davalı-alacaklı hükümsüzlük iddiasını ileri sürebilir. Ayrıca takip hukuku bakımından hükümsüz olan işlemler bakımından da tasarrufun iptali davası açmaya gerek yoktur. Çünkü bu durumda tasarruf konusu mal ya da hak, borçlunun malvarlığından çıkmamıştır. Muvazaa nedeniyle tasarrufun iptali davası açılmasına gerek olup olmadığı ise doktrinde tartışmalıdır. Bir görüşe göre tasarrufun iptali davasına konu tasarruflar geçerli olmasına rağmen işlemin muvazaalı olması halinde işlem konusu taşınır veya taşınmazın mülkiyeti borçlu ile işlemde bulunan üçüncü kişiye geçmediğinden tasarrufun iptali davası açılamaz. Muvazaalı işlemler hukuki sonuç doğurmadığından iptal davasına değil, istihkak davasına konu olabilir. Muvazaalı tasarrufa konu olan mal borçluda olduğu için üçüncü kişi istihkak davası açarak malın kendisine ait olduğunu ileri sürerse davalı alacaklı veya iflas masası muvazaa iddiasını davaya vereceği cevapta ileri sürebilir. İkinci görüşe göreyse muvazaalı işlemler hakkında tasarrufun iptali davası veya muvazaalı işlemin hükümsüzlüğünü tespit davası açılabilir. Kanunun lafzi değil de ruhi yorumu yapıldığında borçlunun mal kaçırma fiiline katılan kötü niyetli üçüncü kişilere karşı iptal davası açılamaması, onları koruyucu sonuç doğurur. Yargıtay da muvazaa nedeniyle tasarrufun iptali davası açılabileceği görüşündedir.
Takma ad kullanılarak gizlenmiş işlemler hakkında tasarrufun iptali davası açılabilmektedir. Bu durumda borçlunun adını gizleyerek borçlu adına ancak kendisi adına hareket eden bir üçüncü kişi bulunmaktadır. Uygulamada da gerçekte borçlunun kendi adına almak istediği taşınmaz ya da farklı bir eşyayı alacaklılarından mal kaçırmak adına yakınları adına tescil ettirmesi şeklinde görülür. Yargıtay içtihatları uyarınca bu iddiaların dinlenebilir olduğuna karar verilmiştir. 14 HD 19.10.2001 T., 5932/6946 sayılı kararında borçlunun hakkında yapılan icra takibini sonuçsuz bırakması için parasını ödeyerek taşınmaz satın alması ancak bunu kız kardeşi adına tescil ettirmesinin tasarrufun iptali davasına konu olabileceğine karar vermiştir.
Borçlandırıcı işlemler tasarrufun iptali davasına konu olamaz. Çünkü bu işlemlerin sonunda tescil gibi tasarruf işlemi yapılmaz. Tasarrufun iptali davasına gerek olmadan alacaklı o malı haczedebilir ya da borçlunun iflası halinde iflas masasından malı talep edebilir. Borçlunun haczedilemeyen bir malını malvarlığından çıkartması da iptal davasına konu olamaz. Çünkü bu işlemden borçlunun alacakları zarar görmemiştir. İptali istenen malın haczinin mümkün olup olmadığı davaya bakan mahkemenin takdiri ile belirlenir. Borçlunun kişilik haklarından olan ve aile hukukuna giren; boşanma, evlat edinme gibi eylem ve işlemleri iptal davasına konu olamaz.
Alacaklılarını zarara uğratmak amacıyla borçlunun kasten yaptığı ihmali işlemler tasarrufun iptali davasına konu olabilir. Örneğin alacak davasında kasten zaman aşımı definde bulunmamış olması tasarrufun iptali davasına konudur. Borçlunun alacaklılara zarar vermek maksadıyla işlem yaptığını ispat alacaklılara düşer. Tasarrufun iptali davası borçlunun alacaklılarına zarar vermek maksadıyla yaptığı işlemlere yönelik olduğundan borçlu aleyhine açılan davada karşı tarafla anlaşarak davayı kaybederse, 1alacaklıları hile nedeniyle iptal davası açamaz. Cebri icra yoluyla yapılan satışlar ve borçlunun taraf olmadığı işlemler de iptal davasına konu olamaz. Borçlunun vekâleten yaptığı tasarruflar hakkında da tasarrufun iptali davası açılamayacaktır.
Tasarrufun iptali davalarında basit yargılama usulü geçerlidir. Hâkim iptale tabi tasarrufların konusu olan mallar hakkında ihtiyati haciz kararı verebilir. Ancak bunun için alacaklının ihtiyati haciz talep etmesi gerekir. Teminatın miktarı mahkemece tayin olunur. Davalılardan herhangi biri davacının alacağını ödediği takdirde dava ret olunur. Bu nedenle hâkim duruma göre masrafla ilzam veya bu masrafı aralarında takdir ettiği surette taksim eder. Tasarrufun iptali davası 5 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Dolayısıyla yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi hâkim tarafından resen göz önünde bulundurulur. Her türlü delille ispat mümkündür. Bu davalar adli tatilde de görülebilir.
Tasarrufun İptali Davasında Örnek Yargıtay Kararları
– Yargıtay 15. HD E. 1990/2371 K. 1990/3561 T. 25.9.1990 kararı uyarınca;
Tasarrufun iptali davasını, elinde muvakkat veya kati aciz vesikası bulunan alacaklı açabilir. Bu yön dava şartı olup, hâkim görevi gereği resen gözetmek zorundadır. İptal davası, borçlu ve borçlu ile hukuki muamelede bulunan kişiler ve onların mirasçıları hakkında açılır. Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde bu davaya konu teşkil eden mal üzerinde cebri icra yoluyla hakkını almak yetkisini elde eder. Taşınmazın tapu kaydının tashihine gerek kalmadan haczedilip satışını isteyebilir. Dava taşınmazın aynına ilişkin olmadığından kesin yetki kuralından bahsedilemez.
– Yargıtay 15. HD E. 1996/1781 K. 1996/2984 T. 28.5.1996 sayılı kararı uyarınca tasarrufun iptaline karar verilebilmesi için borcun, tasarruf tarihinden önce doğmuş olması şarttır.
– Yargıtay 15. HD E. 1993/3466 K. 1993/3982 T. 12.10.1993
İİK.nun 278/2. maddesi gereğince; akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitlerin bağışlama gibi sayılacağı ve bu bağışlamanın da icra hukuku yönünden iptali gerekeceği belirtilmiştir.
Davalı borçlu tapuda gösterilen bedel dışında, ayrıca davalı alıcılara bir bedel ödediğini ve bu nedenle tasarrufun düşük bedelle yapılmadığını iddia ve ispat etmemiştir. Burada, ayrıca satıcı ile alıcıların iyi niyetli olup olmadıklarının bir önemi yoktur. Yasa, böyle bir şartı aramamıştır. Tasarrufun davacının payı oranında iptaline karar verilmesi gerekir.
Avukat bey iyi akşamlar olsun. Sahip olduğum dairemi müteahhit e vererek yeni yapacağı bir binada bana dubleks daire vermesi konusunda adi bir anlaşma yaptık ve ben müteahhitin yaninda çalışan adamina vekalet vererek üzerime ait dairemi devrettim. Aramızda yaptigimiz satış sözleşmesinde bu durum yaziyor ve bana 300 bin tl lik teminat senedi verdi 3 ay sonrada 350 bin tl lik normal senet verdi. Ilk olaydan Dört ay sonrada müteahhit in başka bir satıştan dolayi başka bir alıcıya teminat olarak verdiği Hisseli arsayi diğer alicinin dairesini teslim alması sonucu teminat olarak ben üzerime aldim. Bu arsa satışından 5 ay sonra müteahhit ten alacakli başka birisi dairesini alamadığı için Mütahite ve birçok kişiye tasarrufun iptali davasi açmış. Dava listesinde benim arsayi aldigim kişide var. Ben dairemi müteahhit e vererek müteahhitten daire alacakli olduğum için müteahhite ait olan arsayi teminat olrak alip 8 ay sonra bana satan bir kişiden aldim. Arsa bedeli olarak belediye rayiç bedeli gösterdim. Arsayi alan üçüncü iyi niyetli kişi olarak ve müteahhitten alacakli kişi olarak bu davadan nasil etkilenirim. Teşekkürler.
Bahsettiğiniz davadan olumlu olarak etkilenmeyeceğiniz kesin İskender Bey. Dairenizi ilk verdiğiniz dönemde aranızda anlaşma yapacağınız esnada avukat tutsaydınız veya danışsaydınız bu denli mağduriyet yaşama riskiniz ortadan kalkacaktı. Bu tip davalarda 3. veya 4. malike gidilmesinde bir problem yoktur yargılama aşamasında iyiniyet çürütüldüğü takdirde.
Iyi gunler avukat bey. Ltd.sti. olmak uzere bir sirketimiz var. Fakat cek verdimiz bir isletmenin o ceki baska bir isletmeye vermesi ve sonrasinda ilk ceki verdigimiz isletmenin piyasayi dolandirmak suretiyle kacmasindan dolayi cek gunu geldiginde cek odenmemistir. Cekin yazilma gununden 15 gun once kendi sirketimizdeki mallari bazi sebeplerden dolayi sirketin ortagi kendi uzerine alip ve ilerleyen aylarca sirketten aldigi mallarin bedelinin buyuk kismini banka dekontlu olmak uzere odemistir. Simdi ise cek gununden once yapilan satistan dolayi tasarruf iptal davasi aciliyor. Bunun isleyisi icin ve sonuclari icin ne yapilabilir ve nasil sonuclanabilir? Vaktinizi ayirdiginiz icin tesekkur ederim.
Ekrem Bey Merhaba,
Tasarrufun iptali davası ile ilgili süreci yukarıda belirtmiştik. Borcun doğumundan sonraki işlemler prensip olarak bu kapsamdadır. Bahsettiğiniz konuda ise dava açılmış olduğundan dava dilekçesindeki iddialara göre strateji belirlemek gerekir. Dava dosyanızın çekte vade kavramı da göze alınarak bir meslektaşım tarafından incelenmesinde fayda var.
meraba 11 bankaya asgari ücretle çalışıp ödenemeyecek kadar kredi kartı borcum var ve hepside hacze geldi asgari ücretle özel bir şirkette çalışmaktayım maaşımın 1/4 nü senetle tassarruf yaptırdım senetten sonraki ilk haczi koyan sıradaki banka alacaklıyı zarara uğratmak suçundan dava açmış bu işten nasıl kurtulurum veya sonuçları ne olur yardımlarınız için şimdiden teşekkürler
Açılmış bir dava ile ilgili değerlendirmede bulunabilmemiz için dava dosyasını görmek istemekteyiz.
2015 yılının aralık ayında ogluma kredi kartı ile 10 taksitle 12000 tl değerinde motor aldım. Motor oglumun üzerine tescil edildi.
Ancak motoru ogluma almadan once bazı şartlarım oldu sadece okula gjdip gelmek derslerini ihmal etmemekguvenli sürüş yapmak için aldığım kask ceket pantolon dizlik gibi aksesuarlari kullanmak gibi hız limiti gbi.bu şartlarımi kabul etti fakat hicbirini yerine getirmiyor.motoru satmak istedim.sncak onun uzerine oldugu icin satamadim.ucurumdan yuvarlamayi dusundum suc sayilacak.
Bu durumda ne yapabilirim.nasil bir dava acabilirim.yardimci olursaniz cok sevinirim
Tuğsan bey evimizi satmıştık. Geri almak istediğimizde evimizin ipotek olarak gösterildiğini gördük borcu ödedik ve tapuyu üzerimize aldık. Ancak evi geri aldığımız kişinin başka bankalara olan borcundan dolayı bunu hileli satış olarak görüp Hakkımızda dava açılmış. Para elden verildiği için bankada olan bir işlem mevcut değil. Sadece ipotek kaldırma yazısı ve fek belgesi mevcut. Bu durumda ne yapabiliriz. Dava bilirkişiye gönderilmiş. Evin satılması gibi bir durum söz konusu olabilir mi şimdiden teşekkür ederim.
İpotekli bir taşınmazı alırken bu tür durumlarla karşılaşmamak adına bir avukata danışmalıydınız. Mevcut yargılama bilirkişi aşamasına geldi ise ciddi bir aşama katetmiş demektir. Dosyaya bakmak gerekli.
1mrb avukat bey benim bankalara yüklü miktarda krdi borcum var yarım kredisi bm ve arazileri saticam satsamda bu borcu odeyemiyorum icra lik olursam kalan borçtan tapuyu verdiğim kişiye sıkıntı olur mu şimdiden teşekkürler…
Merhaba tugsan bey…izninizle benim sorum ;iki yıl önce bir gayrimenkul aldik,gayrimenkulünü aldığımız şirket in başka bir firmaya borcu varmis,bu alacaklı firma gayrimenkulunu aldığımız firmaya alacak davasi acmis ve daha sonraki zamanda da bize de tasarrufu iptal davasi açtı.her iki firmayida tanimamamiza ragmen neden böyle bir durumla karsilastik…değerli bilgilerinizi paylasirsaniz çok seviniriz..çok cok tesekkurler şimdiden…
Merhabalar; yaklaşık üç senedir internetten kumar oynama alışkanlığından dolayı ailemden çok defa para alıp kredi, kredi kartı borçlarımı kapattım. en son tekrardan bankalara v.s borçlarım oluştu ve tekrardan ailemle aram açıldı benimde hissem olan iki adet evi sattırmak istesemde buna yanaşmadılar ve bende kendi payıma düşen hisselerimi anneme sattım. ileride borçlarımdan dolayı satmış olduğum hisselerden dolayı bir iptal durumu olabilir mi. hisseli evi üçüncü şahıslardan kimse almayacağı için mecburen ailemden hissedarlardan birine sattım bu durumun mal kaçırma ile alakası olmadığını düşünüyorum. fikirlerinizi alabilirmiyim lütfen. teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.
Merhaba TUĞSAN bey.. tasarrufun iptali davası için tasarruf edilen malın borctan sonra gerçekleşmesi sartı var demişsiniz fakat öyle değil diye biliyorum..
mal borctan önce tasarruf edilse bile alacaklı, borclunun son 2 yıl içinde yaptıgı tüm tasarruflarını iptal ettirme hakkına sahip.. Dediğiniz gibi tasarrufun borctan önce gercekleşmiş olması iptal davasının acılmasına engel olmuş olsaydı yasa alacaklıya 2 yıl geriye gitme hakkını tanımazdı diye düşünüyorum.. Örneğin tasarruf yılı 2016 Borcun doğdugu tarıh 2017 diyelim alacaklı taraf tasarrufun iptalini isteyebiliyor. Son 2 yılı kapsadıgı için..
Bu arada SELİM kardeşim kan bagından dolayı yaptıgın işlem iptale tabidir hisseler alacaklıya verilir..
iyi günler hali hazırda kaybetmiş olduğum bir tasarrufun iptali davası var ve ödemede 2. sıraya geldm ancak 3. bir alacaklı bana tekrar tasarrufun iptali davası açmış ve ilk sırayı istemektedir ancak kaybettiğim dava nedeni ile ilk sırada değilim sizce nasıl bir yol izlemeliyim?
Sayın avukatım bir sorum olacak 2017 yılı mart ayında bir vatandaştan çekimi tahsil edemedim battı bahanesiyle yaklaşık 800 000 tl çek ödemedi bunun yerine aramızda yazılı sözleşme imzalayarak bunun yerine ipotekli mülkiyet verdi ve ipotekleri daha sonra kaldıracağını söyledi ve bunuda yapmadı ıpotekleri tekrar bankaya ben ödedim ödeme emrinede rücu hakkım saklı kalmak kaydı ile yaptım b vatandaş kötü niyetli olara daha sonra tasarrufu iptal davası açabilirmi .
Ben 3 ayrı bankadan kredi çektim,çektikten yaklaşık 6 ay sonra imkan yetersizliğinden dolayı ödeyemez duruma geldim,bu duruma düşmeden önce; adıma olan bir parsel vardı ve ben akrabam olmayan biri adına sattım.Yaklaşık 1 yıl sonra hacizlik oldum ve Asgari ücretle sigortalı olarak çalışmaya başladım.Bankalardan biri Tasarrufun iptali davası açılacağı yönünde mesaj attı.Bu durumda satılan parsel 3. şahıs tarafından elinden alınır mı? Ya da istihkak davası açma hakkım olur mu?