Title: İŞ HUKUKU BAKIMINDAN MOBBİNG
Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Jun 22
Rating: 5.0

Mobbing, iş yerinde genelde işveren veya işveren vekillerince sistematik olarak uygulanan bir çeşit psikolojik baskı ve duygusal saldırıdır. İstisnai hallerde çalışmakta olan bir işçi veya işçi topluluğu tarafından da uygulanabilmektedir. Diğer bir ifade ile firma yapısı itibariyle hem dikey hem de yatay olarak uygulanır. Yani hem üstler astlarına, hem de eşit konumda olan birimler birbirine karşı duygusal saldırı silahını kullanabilirler. Burada amaç işçinin iş performansını düşürmek, dayanma gücünü yok etmek ve işçinin işten ayrılmasını sağlamaktır. Buradaki işçi kavramı, çoğu zaman belirli bir eğitim düzeyinin üstünde olan ve spesifik nitelik gerektiren görevler üstlenen çalışanları ifade etmektedir. İşverenin yüzeysel olarak asıl amacı iş sözleşmesinin haksız nedenle feshini önlemek ve işçinin iş sözleşmesini haksız nedenle feshetmesini sağlayarak tazminat ödemekten kurtulmaktır. Uygulamada psikolojik şiddet(mobbing) doğrudan uygulanabildiği gibi iş tanımı ve verilen görevlerin niteliğinin işçinin kapasitesi, bilgisi veya uzmanlığı değerlendirilmeksizin düşürülmesi ile de dolaylı olarak yapılabilmektedir.

Mobbing Davası

Dünya’ da mobbing kavramı ülkelerin yasal mevzuatlarında yapmış oldukları düzenlemeler ile her ne kadar şekillenmeye başlamış ise de ülkemizde yürürlükte olan 4857 Sayılı İş Kanunu bakımından açıkça düzenlemeye gidilmemiş olup psikolojik baskı ve şiddete ilişkin detaylı bir düzenleme psikolojik şiddet(mobbing) kavramı bakımından henüz yapılmamıştır. 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu’ nun 417. maddesinin ilk fıkrasında ‘’İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.’’ denmek suretiyle mobbing kavramının psikolojik taciz ibaresi ile yer aldığı görülmektedir. Mobbing kavramı içerisinde değerlendirilebilecek fiillerin birçoğunun İş Kanunu kapsamında koruma altında olduğu sonucu varsayımında dahi,  İş Kanunu bakımından da 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu’ ndaki gibi bu konuda ayrı bir düzenlemeye yer verilmelidir. Zira uygulamada psikolojik şiddet ve taciz kavramları Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmektedir.

İşletmelerde görülen ve yaygın olarak kullanılan mobbing davranış biçimlerini örneklendirmek gerekir ise;

  • Mobbing mağduru işçi psikolojik ve fiziksel olarak ağır şekilde görevlendirilir.
  • Mobbing mağduru işçiye verilen işler geri alınır ve kişinin kendine güveninin sarsılması sağlanır.
  • Mobbing mağduru işçinin hareketleri taklit edilmek suretiyle işçi gülünç duruma düşürülür.
  • Mobbing mağduru işçinin dini ve siyasi görüşleriyle alay edilir.
  • Mobbing mağduru işçi tarafından yapılan işler sürekli eleştirilir.
  • Mobbing mağduru işçi umursanmaz sanki yokmuş gibi davranılır.
  • Mobbing mağduru işçi hakkında asılsız söylentiler çıkarılabilir.
  • Mobbing mağduru işçiye cinsel imalarda ya da cinsel tacizlerde bulunulur.
  • Mobbing mağduru işçinin itibarını ve kariyerini zedelemek için yeteneği dışında işler verilir.

 

Mobbing kavramının bir çeşit psikolojik saldırı olduğu kabul edildiği takdirde işçi eldeki somut ve kanıtlanabilir delillere dayanarak 4857 Sayılı İş Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlarda öngörülen yasal haklarını kullanabilir. İşçi mobbing kapsamında değerlendirilebilecek davranışlardan birine yahut birkaçına maruz kaldığını iddia ediyor ise iş sözleşmesinin haklı nedenle işçi tarafından feshi söz konusu olabilmektedir. Ancak karşı tarafça açılması muhtemel bir davada mobbing kapsamında değerlendirilebilecek olan davranışın işçi tarafından ispatlanması gerekebilir. İspat vasıtası bakımından aynı iş yerinde çalışan diğer işçilerin tanıklığı önem arz edebilmektedir.

Mobbing kavramının engellenmesi bireysel çabalardan ziyade ilgili iş kolunda yer alan sendikaların etkinliklerini arttırması, işçileri bilinçlendirmesi ile mümkün olabilmektedir. İşveren açısından değerlendirmek gerekirse, 4857 Sayılı İş Kanunu gereğince işverenin işçiyi koruma ve gözetme borcu vardır. Mobbing ile temel olarak işçinin korunması ve gözetilmesi borcu ihlal edilir. Doktrinde işverenin beraberindeki malların korunması, iş verme yükümlülüğü, eşit davranma yükümlülüğü, küçük düşürücü ve alaycı hareketlere karşı korunması gibi sorumlulukları da bulunmaktadır.

Av. Tuğsan YILMAZ