Title: Sanal alışverişte sözleşme ne zaman kurulur?
Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Mar 17
Rating: 5.0

Gelişen teknolojiyle birlikte internet kullanımı da hızlı bir şekilde çoğalmaya başladı. Özellikle son dönemde hemen hemen her evde internetin bulunması ve kullanılması ile birlikte firma yetkilileri de ürünlerini tüm tüketicilerle daha kolay ve masrafsız bir şekilde ortak bir payda da buluşturmak için interneti tercih etmektedirler. Böylelikle üreticiler ürünlerini daha çok müşteriye ulaştırmış ve dükkan ve taşıma masrafı gibi birçok masraftan kurtulmuş olarak internette pazarlamayı tercih etmektedirler. Marka sahipleri ürünlerini masrafları normal satış tekniğinden daha az olduğundan dolayı internet üzerinden daha uygun fiyata satmakta ve tüketicileri internete yönlendirmektedirler. Tüketiciler ise hem daha uygun fiyata ürün alabilmek hem de zaman kazanmak için internet üzerinden alışveriş yapmayı tercih etmektedirler.

İnternet ortamının bu şekildeki faydaları sayesinde satıcılar ve alıcılar bu şekilde buluşmaya başlamıştır. Elektronik ortamda açığa vurulan irade açıklamaları Borçlar Hukukunda da irade açıklaması olarak hüküm bulur. Elektronik ortamda bireysel irade beyanları karşılıklı ve birbirine uygun ise sözleşme kurmaya yeterlidir. Elektronik ortamda herkese açık öneri veya öneriye davet yapılabilir. Herkese açık öneride bulunmak isteyen, bir bilgi işlem merkezinde önceden hazırladığı bir program içinde, programı hazırlayanın belirlediği sınırlar dahilin de, kendisinin belirlediği hal ve şartlara ve Türk Hukukunun belirlediği kurallara uygun olarak, ürünün veya hizmetin unsurlarını da belirterek elektronik ortamda(web sayfası üzerinden) onla temas kuran kişinin sanal alemdeki hesabı aracılığıyla elektronik ortamda resimli yazılı ve görüntülü olarak beyanda bulunulur.

İnternet ortamında sunumu yapılan ürünün bedelinin belirtilmiş olması durumunda bu bir satış ve hizmet önerisi 6098 sayılı Türk Borçlar kanunda hüküm bulur. Bu internet ortamında veya web sitesinde kabul iradesinin ortaya konulması için gerekli olan işlemlerin yapılmasıyla sözleşme kurulmuş olur. Bu işlemleri bir örnekle açıklamak gerekirse ürünün yanındaki kutucuğun tıklanması, onu alışveriş sepetine atmakla, ürün satın almayı onaylaması halinde karşılıklı olarak sözleşme kurulmuş olur. Sanki normal hayatta yapılan bir alışveriş tekniği gibi karşılıklı irade beyanları uyuşmuş olur ve sözleşme hüküm bulmuş olur.

TBK.m.8/2, fiyatı gösterilerek mal sergilenmesini öneri olarak kabul etmiştir. Malın internet ortamında örneğin bir alışveriş sitesinin web sayfasında resim veya görüntülü olarak sunulmasıyla birlikte fiyatı da gösterilmişse, “aksi açıkça ve kolaylıkla anlaşılmadıkça” öneri olarak intikal eder. Bunlar dâhilin de aynı şartları taşıyan bir sanal alemde yapılan irade açıklaması aksi açıkça ve kolaylıkla anlaşılmadıkça öneri sayılacak, aksi açık ve kolaylıkla öneri olmadığı anlaşılıyorsa öneriye davet olarak nitelendirilir.

Bilgisayar ekranında ürünün görülmesi herhangi bir farklılık yaratmaz. Sözleşmeden doğan elektronik ortamdaki satıcının borcunun ifası, müşterinin bilgisayarına indirmesi örneğin bir filmin, görüntünün, sesin, programın bilgisayara indirilmesi haliyle yerine getiriliyorsa, yine TBK.m.8/2 ilgili hükmünce satış yapan şirketin irade açıklaması öneri sayılır.

Sana alışveriş tekniklerinden karşımıza çıkan bir diğer satış tekniği ise Videoteks olarak isimlendirilmektedir. Videoteks, kullanıcı kişinin önceden bilgisayara depolanmış metin, hareketsiz ve hareketli grafik biçiminde olabilen bilgilere telefon hattı, kablo ya da uydu üzerinden modem ve klavye bağlantılı bir televizyon ekranı, bir kişisel bilgisayar ya da özel olarak üretilmiş bir terminalden herhangi birisi aracılığıyla ulaşabilmesini sağlayan sistemin genel adıdır. Videoteks aracılığıyla yapılan alışverişlerde de müşteri malın desen ve çizgilerden oluşan görüntüsünü ekrana getirerek, fiyat ve diğer nitelik ve özelliklerini belirledikten sonra, aynı iletişim aracılığıyla kabul iradesini gönderebilmektedir. Bu durumda da öneriye ilişkin irade açıklaması söz konusudur.

Sanal alışveriş sadece web siteleriyle sınırlı olarak düşünülemez. Birçok televizyon kanalları yaptıkları ürün tanıtım programlarıyla da pazarlama yapmaktadır. Bu tür programlar teleshopping(telemarketing) olarak bilinilmektedir. Televizyonda ürünün görülmesi suretiyle nitelik ve özelliklerinin ayrıca fiyatının öğrenilmesi sonrasında, müşterinin belirli bir telefon numarasını arayarak kabul iradesini bildirmek suretiyle sözleşme kurulmuş olur.

Sanal alışveriş sonucu kurulan sözleşmeler yukarıda örnekleriyle açıkladığımız gibi kurulup, hükümlerini doğurmaya başladığı andan itibaren gerçek hayatta karşılıklı birbirine uygun irade beyanlarının açıklanmış olmasıyla kurulan sözleşmeler gibi taraflara yükümlülükler yükler.

Fikri Sinai Haklar ve Bilişim Hukuku kategorisindeki bir önceki yazımız olan Mesafeli Satış Sözleşmesi ve E-Ticaret mesafeli satış sözleşmesi, ön bilgilendirme formu, şartları ve hukuki değerlendirmesi hakkında bilgiler içermektedir.

Yazarlar:

Av. Tuğsan YILMAZ
Av. Halil İbrahim ÇELİK
Çağrı KESEMEN
Haşim ÖZER